حجت الاسلام و المسلمین استاد سید جواد نقوی
مدیر جامعه عروة الوثقیٰ لاهور
مسجد بیت العتیق
لاهور، پاکستان
خطبات نماز جمعه ۲۳ فروردین ۱۴۰۴

خطبه اول: از دیدگاه امام علی (ع) فتنه چگونه پدید می آید و گسترش می یابد؟
خطبه دوم: نفرت شدید ائمه (علیهم السلام) نسبت به غالیان
تقوا همان اقدام محافظتی است که انسان را از خطرات مرگبار حفظ می کند. راهکارهای دیگری غیر از تقوا برای محافظت در برابر خطراتی وجود دارد که کشنده و مخرب نیستند. یکی از خطرات مهلکی که در زندگی انسان به وجود می آید، فتنه است. فتنه ممکن است به بدن انسان آسیب نرساند، اما انسانیت انسان را از بین می برد.
آتش فتنه
فتنه (آزمایش یا فساد) مانند آتشی فروزان است که هر چیزی را که سر راهش باشد به جز سنگ می سوزاند و خاکستر می کند. این واقعیت که سنگ ها نسوخته اند دلیلی بر عدم وجود آسیب نیست. همین طور وقتی آتش فتنه در جامعه بشری شعله ور می شود، مگر کسانی که قرآن آنها را سنگ نامیده است: ثُمَّ قَسَتْ قُلُوبُكُم مِّن بَعْدِ ذَٰلِكَ فَهِيَ كَالْحِجَارَةِ أَوْ أَشَدُّ قَسْوَةً ۚ کسانی که قلبشان به سختی سنگ یا سخت تر شده است از آتش فتنه نجات می یابند. اما این بدان معنا نیست که آنها متحمل هیچ ضرری نشده اند. بلکه فتنه انسانیت آنها را سوزانده است.
دوران امام علی (ع) کانون فتنه ها بود
به نظر می رسد هیچ دوره ای در کل تاریخ بشریت کاملاً عاری از فتنه نباشد، به ویژه دوران امیرالمؤمنین(ع) دوران پر از فتنه بود. امیرالمؤمنین(ع) تمام توان خود را صرف پایان دادن به فتنه ها کرد، اما باز هم فتنه ها به پایان نرسید و این سلسله فتنه ها تا امروز ادامه دارد. محققان و جامعه شناسان مدرن به اتفاق آرا موافقند که دوران کنونی ما گرفتار مصیبت های شدید و گسترده ای است که پیامدهای ویرانگر آن به نسل های آینده نیز کشیده خواهد شد.
وقتی جامعه ای قربانی فتنه می شود، آثار مخرب آن برای نسل ها باقی می ماند. نسل کنونی ما نه تنها در معرض فتنه های به ارث رسیده از گذشته است، بلکه تحت تأثیر فتنه های جدید و منحصر به فرد زمان حال است. یک فتنه بزرگ در شبه قاره هند، تسلط استعماری بریتانیا بود. اگرچه حکومت استعماری پایان یافته است، اما اثرات فرهنگی و روانی آن در هند، پاکستان، بنگلادش و سریلانکا ادامه دارد و احتمالاً برای نسل‌های آینده نیز باقی خواهد ماند. این فتنه ویرانه‌ها و میراثی ریشه‌دار به جا گذاشته است که اکنون بسیاری آن را پذیرفته‌اند و فرار از چنگال آن را دشوارتر می‌کند.
راهنمایی قرآنی برای دوری از فتنه ها
قرآن رهنمودهای روشنی برای دوری از فتنه ارائه می‌کند و در سوره انفال، آیه 25، نظام دفاعی خاصی را ترسیم می‌کند که دستوری الهی برای محافظت از افراد و جوامع در برابر چنین عوامل مخربی است.
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَجِيبُوا لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُمْ لِمَا يُحْيِيكُمْ ۖ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يَحُولُ بَيْنَ الْمَرْءِ وَقَلْبِهِ وَأَنَّهُ إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ {24}
’’اى كسانى كه ايمان آورده ايد، خدا و پيامبر را اجابت كنيد هرگاه كه شما را به چيزى فرا خواندند به خاطر اينكه به شما حيات [معنوى] مى‌بخشد و بدانيد كه قطعاً خدا ميان آدمى و دلش حايل مى‌شود [و از دل هر كسى آگاه است] و حتماً به سوى او محشور مى‌شويد‘‘۔
وَاتَّقُوا فِتْنَةً لَا تُصِيبَنَّ الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْكُمْ خَاصَّةً ۖ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ {25}
’’و از بلايى كه تنها به كسان خاصى از شما كه ستم ورزيدند؛ نمى‌رسد [بلكه همه را فرا گيرد] و بدانيد كه يقيناً خدا سخت كيفر است‘‘۔
قرآن هشدار می دهد که فتنه اغلب در نتیجه ظلم ستمگران به وجود می آید، اما تأثیر آن تنها به ظالمان محدود نمی شود بلکه همه را در بر می گیرد – مؤمنان، صالحان و مستضعفان. همانطور که امام علی (ع) می فرماید فتنه کور است. دوست یا دشمن، ستمگر یا بی گناه فرقی نمی کند. همانطور که آتش بین درختانی که می سوزاند تمایزی قائل نمی شود، فتنه همه چیز را در مسیر خود نابود می کند. این آتش و فتنه ماهیت یکسانی دارد – هر دو کسانی را که تحت تأثیر آنها قرار می گیرند به خاکستر می سوزانند.
قرآن می فرماید: « وَاتَّقُوا فِتْنَةً» – «در برابر فتنه تقوی پیشهکنید» – هشدار می دهد که این خطر مختص ستمکاران نیست. بنابراین، هیچ کس نباید از خود راضی باشد. هر کسی می تواند طعمه آن شود.
دوران امام علی (ع) پر از فتنه هایگسترده بود. اینها نه از درون حکومت خودشان، بلکه در نتیجه ترک تعالیم پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) توسط مسلمانان بود. هنگامی که هدایت الهی نادیده گرفته می شود، فتنه به وجود می آید و به تدریج شروع به غلبه بر همه می کند.
تولد فتنه در نگاه امام علی (ع)
امام علی (ع) در خطبه 149 نهج البلاغه می فرماید:
ثُمَّ إِنَّكُمْ مَعْشَرَ الْعَرَبِ أَغْرَاضُ بَلَايَا قَدِ اقْتَرَبَتْ، فَاتَّقُوا سَكَرَاتِ النِّعْمَةِ وَ احْذَرُوا بَوَائِقَ النِّقْمَةِ۔ وَ تَثَبَّتُوا فِي قَتَامِ الْعِشْوَةِ وَ اعْوِجَاجِ الْفِتْنَةِ عِنْدَ طُلُوعِ جَنِينِهَا وَ ظُهُورِ كَمِينِهَا وَ انْتِصَابِ قُطْبِهَا وَ مَدَارِ رَحَاهَا،
’’شما اى عرب ها، هدف تيرهاى بلا هستيد كه نزديك است. از مستى هاى نعمت بپرهيزيد، و از سختى هاى عذاب الهى بترسيد و بگريزيد، و در فتنه هاى در هم پيچيده، به هنگام پيدايش نوزاد فتنه ها و آشكار شدن باطن آنها، و برقرار شدن قطب و مدار آسياى آن، با آگاهى قدم برداريد‘‘.
امیرالمؤمنین در جای دیگر می فرماید: «خدایا به من نعمت عطا کن، اما از نعمت ها مست ام نکن». و اگر از نعمت محرومم، مرا در اثر محرومیت بدبخت مگردان.
بدمستی در نعمت و بدبختی در محرومیت
امروز می بینیم که این دو حالت است: بدمست و بدبخت. بدبختی یعنی محرومیت هایی که هدف زندگی را از بین برده و حذف کرده است.
فراوانی نعمت ها یا قلت نعمت ها عاقبت هر دو یکی است: یکی در اثر بدبختی می میرد، دیگری در اثر غرق شدن در نعمت عاقبت شان را خراب می کنند.
لذا امیرالمومنین علیه السلام می فرماید: اگر انسان فراوانی نعمت ها داشته باشد، مست آنها شود و اگر از نعمت محروم باشد، بدبخت نباشد. در هر دو مورد، باید به ارزش های انسانی خود وفادار بماند.
نمونه های آن زیاد است، مثلاً امروز جمعه است که به آدم فقیر می گوییم به نماز جمعه بیاید، می گوید: «چطور نماز جمعه بخوانیم، در حالیکه مخارج خانه هم تامین نمی شود وقبض آب و برق هم نمی توانیم پرداخت کنیم». اگر از ثروتمندی بپرسند که چرا به نماز جمعه نمی آیی، می گوید چگونه می توانیم به نماز بیاییم، آنقدر مشتری داریم که وقت نمی کنیم نماز بخوانیم. یکی مهمان داریم یکی باید به جایی برود ملاقات، یکی باید به ملاقات ما بیاید.
نتیجه هر دو هلاکت است، پس امیرالمؤمنین می فرماید تقوا را پیشه کنید تا از نعمت فراوان مست نشوید و از محرومیت نعمت ها بدبخت نشوید.
وَ تَثَبَّتُوا فِي قَتَامِ الْعِشْوَةِ وَ اعْوِجَاجِ الْفِتْنَةِ
و قدم هایت را در مه فتنه ها و دام های فتنه بازدار. وقتی تاریکی شما را تا جایی احاطه کرد که نمی توانید درست و غلط را تشخیص دهید، قدرت بسازید.
عِنْدَ طُلُوعِ جَنِينِهَا وَ ظُهُورِ كَمِينِهَا وَ انْتِصَابِ قُطْبِهَا وَ مَدَارِ رَحَاهَا،
امام علی (ع) استعاره ای قوی از پیدایش فتنه ارائه می دهد: همان گونه که فرزندی از پیوند زن و مرد به دنیا می آید و قبل از تولدش در رحم بی صدا رشد می کند، فتنه نیز بی صدا آغاز می شود. فکر فتنه در ذهن یکی از مردان یا زنان رشد می کند و سپس این فکر کثیف شروع به پیشرفت می کند. مرحله اولیه آن نهفته (جنینی) است، اما زمانی که به دنیا می آید، قطب جذب خود را ایجاد می کند، مردم را به اطراف خود می کشاند و در جوامع ویرانی به بار می آورد.
تَبْدَأُ فِي مَدَارِجَ خَفِيَّةٍ وَ تَئُولُ إِلَى فَظَاعَةٍ جَلِيَّةٍ، شِبَابُهَا كَشِبَابِ الْغُلَامِ وَ آثَارُهَا كَآثَارِ السِّلَامِ يَتَوَارَثُهَا الظَّلَمَةُ بِالْعُهُودِ أَوَّلُهُمْ قَائِدٌ لِآخِرِهِمْ وَ آخِرُهُمْ مُقْتَدٍ بِأَوَّلِهِمْ، يَتَنَافَسُونَ فِي دُنْيَا دَنِيَّةٍ وَ يَتَكَالَبُونَ عَلَى جِيفَةٍ مُرِيحَةٍ، وَ عَنْ قَلِيلٍ يَتَبَرَّأُ التَّابِعُ مِنَ الْمَتْبُوعِ وَ الْقَائِدُ مِنَ الْمَقُودِ فَيَتَزَايَلُونَ بِالْبَغْضَاءِ وَ يَتَلَاعَنُونَ عِنْدَ اللِّقَاءِ.
’’فتنه هايى كه از رهگذرهاى ناپيدا آشكار گردد، و به زشتى و رسوايى گرايد، آغازش چون دوران جوانى پر قدرت و زيبا، و آثارش چون آثار باقى مانده بر سنگ هاى سخت زشت و ديرپاست، كه ستمكاران آن را با عهدى كه با يكديگر دارند، به ارث مى برند، نخستين آنان پيشواى آخرين، و آخرين گمراهان، اقتدا كننده به اوّلين مى باشند.
آنان در به دست آوردن دنياى پست بر هم سبقت مى گيرند، و چونان سگ هاى گرسنه، اين مردار را از دست يكديگر مى ربايند. طولى نمى كشد كه پيرو از رهبر، و رهبر از پيرو، بيزارى مى جويد، و با بغض و كينه از هم جدا مى شوند، و به هنگام ملاقات، همديگر را نفرين مى كنند‘‘.
بذر فتنه
بذر فتنه به عنوان یک فکر شیطانی کاشته می شود – یک ایده شیطانی که ابتدا در ذهن شخصی با طبیعت شیطانی ایجاد می شود. مانند بذر فساد، سپس به پیروان یا شاگردان خود منتقل می شود. اینگونه است که فتنه شروع به گسترش می کند. به عنوان مثال، بذر فرقه گرایی در ذهن معلمی ریشه می دواند که سپس آن را به دانش آموزان خود منتقل می کند یا در شبکه های اجتماعی تبلیغ می کند. وقتی مخاطب پیدا کرد، آن را در شکم مادر قرار می دهند و جنین را پرورش می دهند. آنگاه که فتنه به دنیا می آید، این مادران به آن شیر می دهند و آن را جوان می کنند.
هر فتنه در مرحله اولیه خود را به عنوان یک محور مرکزی تثبیت می کند و به تدریج مداری حول این محور شکل می گیرد – مداری که فتنه از طریق آن می چرخد و مردم را احاطه می کند. این لحظه احتیاط است: وقتی مدار فتنه در حال شکل گیری است، مردم باید هوشیار باشند. و فتنه باید در آن لحظه دفن شود، اما هنگامی که فتنه از مدار خود فراتر رفت و شتاب گرفت، متوقف کردن آن تقریبا غیرممکن می شود.
مراحل فتنه
در ابتدا، فتنه در مراحل مختلف بی‌صدا پیش می‌رود و با هر مرحله قوی‌تر می‌شود. عواقب شوم آن به تدریج شروع به ظهور می کند تا اینکه سرانجام پلیدی و تخریب آن رایج و گسترده می شود. در این مرحله فتنه به مرحله جوانی می رسد، سبک تهاجمی شدیدی به خود می گیرد و در این مرحله ابزار ظالمان و ستمگران می شود.
غالباً فتنه در یک حوزه علمیه، فرقه، گروه، منبر یا حتی مجلس مطرح می شود. پس از بلوغ، تبدیل به ارث می شود و توسط ظالمان مسلح می شود. ستمگر اول پرچمدار و رهبر فتنه و ستمگر بعدی پیرو راه او می شود. این گروه‌های ستمگر در میان خود می‌جنگند و بر اسب مصیبت سوار می‌شوند و به دسته‌های کوچک تقسیم می‌شوند. هر جناح رهبری خود را تشکیل می دهد و سپس رقابت شروع می شود – که منجر به تهمت، ترور شخصیت و نفرت متقابل می شود. وقتی همدیگر را می بینند، صحبت هایشان پر از نفرت و خصومت می شود.
سرزمین فتنه
جوامع بشری مانند زمین های حاصلخیز هستند که می توانند هر آنچه در آن کاشته می شود تولید کنند. نکته غم انگیز این است که امروز سرزمین پاکستان نه برای خرد، اصلاح یا توسعه، بلکه برای فتنه انگیزی بسیار حاصلخیز شده است. سعی کنید بذرهای دانش و خرد را بکارید که پژمرده می شوند. اما بذر فتنه، حماقت یا فرقه گرایی را بکارید، زیاد می شود.
چه سیاست، چه نهادهای مذهبی و چه نظام آموزشی، فتنه به هر گوشه نفوذ کرده است. این را در نظر بگیرید: در حالی که قانونی تصویب می شود که معلمان زن را از پوشیدن شلوار جین در مدارس منع می کند، وزارت اطلاعات همان دولت به سالن های سینما که مطالب مستهجن را نشان می دهد حمله می کند. در همین حال، در دانشگاه ها و کالج ها، روابط نامشروع، بین دانشجویان و حتی بین دانشجویان و معلمان رشد می کند. این رفتارها بخشی از برنامه درسی نیستند، اما رشد می کنند. چرا؟ زیرا محیط اجتماعی دچار انحطاط اخلاقی است.
امام علی (علیه السلام) می فرماید:
ثُمَّ يَأْتِي بَعْدَ ذَلِكَ طَالِعُ الْفِتْنَةِ الرَّجُوفِ وَ الْقَاصِمَةِ الزَّحُوفِ، فَتَزِيغُ قُلُوبٌ بَعْدَ اسْتِقَامَةٍ وَ تَضِلُّ رِجَالٌ بَعْدَ سَلَامَةٍ وَ تَخْتَلِفُ الْأَهْوَاءُ عِنْدَ هُجُومِهَا وَ تَلْتَبِسُ الْآرَاءُ عِنْدَ نُجُومِهَا.
’’سپس فتنه اى سر برآورد كه سخت لرزاننده، در هم كوبنده و نابود كننده است، كه قلب هايى پس از استوارى مى لغزند، و مردانى پس از درستى و سلامت، گمراه مى گردند، و افكار و انديشه ها به هنگام هجوم اين فتنه ها پراكنده، و عقايد پس از آشكار شدنشان به شك و ترديد دچار مى گردد‘‘.
یک فتنه فتنه های زیادی را به وجود می آورد
فتنه تنها فضا را برای فتنه بیشتر باز می کند، نه برای راهنمایی، دانش یا رشد. هنگامی که محصول فتنه کاشته می شود، هرگز متوقف نمی شود. سپس، فتنه فتنه های بسیاری را به بار می آورد. فساد در یک مکان در سراسر جامعه گسترش می یابد. همانطور که گیاهان وحشی که بدون کاشت رشد می کنند توسط باد پخش می شوند، فتنه نیز گسترش می یابد. بذر فتنه از مساجد، شبکه های اجتماعی و تریبون های عمومی می روید و مردم برای پذیرش آن هجوم می آورند. اگر از هرج و مرج، تهمت یا رسوایی صحبت کنید، میلیون ها شنونده خواهید یافت، اما اگر از آموزش، توسعه یا اصلاح صحبت کنید، حتی صدها شنونده پیدا نخواهید کرد.
این بدان معناست که دل های مردم زمین حاصلخیز برای فتنه شده است. الان درمانش چیه؟ درمان فقط در تقوا نهفته است. تقوا سپری مؤثر در برابر طوفان های فتنه است. ما باید با تأمل در بیانات امام (علیه السلام) خود را از آتش این فتنه های مخرب مصون بداریم.
خطبه 2
امام علی علیه السلام خطر فتنه های دشمنان و دوست داران را گوشزد می کند و می فرماید:
و فرمود: «مردانی را که دوست دارند و دشمن دارند هلاک کنید».
دو نوع آدم به خاطر من نابود می شوند: آنهایی که بیش از حد مرا دوست دارند و کسانی که شدیداً از من متنفرند.
لعنت امام علی هم بر غالی و هم بر ناصبی
افراط گرایی (افراط گرایی در دین) فتنه خطرناکی است که گریبان نسل کنونی به ویژه ملت پاکستان را گرفته است که هم از افراط گرایی و هم از ناصبی (نفرت از اهل بیت (ع) متاثر است. در حالی که در گذشته ناصبی ها آشکارا امام علی (ع) را لعن می کردند، امروز با ظرافت بیشتری عمل می کنند: به جای اینکه مستقیماً به علی (ع) حمله کنند و اهل بیت علیهم السلام را تبلیغ کنند. گسترش نفرت یک تهدید فزاینده در جامعه پاکستان است.
افراط گرایی، مانند موریانه در اسلام شیعه
نسیبیه هویت شیعه را از بیرون هدف قرار می دهد، در حالی که افراط گرایی پایه های ایمان خود را مانند موریانه از درون می خورد. به همین دلیل امامان معصوم علیهم السلام موضعی سخت و سازش ناپذیر در برابر غالی گرفتند.
در روایتی آمده است که گروهی نزد علی (ع) آمدند و سلام کردند و او را «ربنا» نامیدند. حضرت علی (ع) بلافاصله او را سرزنش کرد و فرمود استغفار کن. اما وقتی اصرار کردند که عقیده ما این است، حضرت علی (ع) دستور داد گودالی کندند و آتشی در آن افروختند و خودشان آنها را در آن انداختند. این مجازات سرپیچی آنها بود. این مجازات شدید برای هیچ گروه دیگری اعمال نشد، که نشان می دهد ایدئولوژی افراط گرایی واقعا چقدر خطرناک و مخرب است.
سیره امام رضا (ع): در رد غلو و تفویض
امام رضا علیه السلام در روایت دهم غلو از بحارالانوار علامه مجلسی می فرمایند:
«کسی که خدا را شبیه مخلوقش می داند مشرک و کافر است، کسانی که ادعا می کنند هر عملی انسان را خداوند به او تفویض کردہ است، کافر هستند، ما در دنیا و آخرت از این گونه افراد دوری می کنیم، آنها پیرو ما نیستند و ما امامان آنها نیستیم».
امام رضا (ع) به صراحت می فرمایند که روایاتی که از طریق شرک و جبر به ائمه نسبت داده می شود، توسط غالیان برای خدشه دار ساختن وجهه ائمه جعل شده است. از این روایات ساختگی هنوز هم برای حمله و بدنام کردن تشیع استفاده می شود.
راوی به امام رضا (ع) عرض کرد: دیگران ما را به این گونه عقاید متهم می کنند. از این رو با واکنش شدید امام مواجه شد که نشان داد محبت به ائمه کافی نیست، بلکه باید از رهنمودها و اعتقادات آنان پیروی کرد، نه اینکه صرفاً تحسین کرد و عملاً با اصول آنها مخالفت کرد.
هشدار امام به شیعیان در مورد غلات
امام رضا (ع) دستورات صریح می فرماید:
• آن که افراط و تفریط را دوست دارد از ائمه بیزار است.
• هر که با غالی دوست شود، ارتباطش را با ائمه قطع کرده است.
• هر که غالی را بزرگ بشمارد به ائمه دشنام داده است.
• حمایت از غالیان یا نیکی کردن به آنان، مساوی است با ظلم به اهل بیت.
• تنها کسانی می توانند ادعای وفاداری واقعی به ائمه داشته باشند که از این گونه گمراهان فاصله بگیرند.
این سخنان روشن می کند که غلات نه تنها گمراه هستند بلکه برای اهل بیت علیهم السلام مضر هستند. این سنت بیش از هزار سال است که در اثر شیخ صدوق «عیون اخبار الرضا» ثبت شده است، اما به ندرت از منبرهای امروزی ذکر شده است.
نامه امام مهدی (عج) در مورد غلو
در حدیث نهم از این باب بحارالانوار نامه ای منسوب به امام مهدی (عج) به یکی از نمایندگان ایشان به نام محمد بن علی فرستاده شد. امام (علیه السلام) نوشت:
“ای محمد بن علی! خداوند بسیار بالاتر از صفاتی است که مردم به او نسبت می دهند. شیعیان ما را آگاه کن که کسی را در قدرت و علم شریک نکنند. علم غیب فقط برای خداست. از آدم تا زمان من همه انبیا و امامان بندگان خدا هستند، بدون شریک.”
امام (علیه السلام) با ابراز تأسف و اندوه فراوان بر آن دسته از شیعیان جاهلی که برای ائمه اطهار علیهم السلام ادعای صفات الهی می کنند و یا ادعای ربوبیت یا مشارکت آنان در خلقت دارند، می فرماید:
«به خدا شهادت می‌دهم که نسبت به کسانی که می‌گویند امامان مانند خدا علم غیب دارند بی‌اعتنا هستم، کسانی که ما را از درجاتی که برای خود تعیین کرده‌ایم بالاتر می‌برند، از ما و از خدا جدا شده‌اند».
در پایان نامه یک دستورالعمل محکم وجود دارد:
این نامه امانتی است بر شانه های شما و برای همه کسانی که آن را می شنوند یا می خوانند، آن را پنهان نکنید – مطمئن باشید که به دست شیعیان ما می رسد، این پیام را پخش کنید تا همه پیروان ما به توحید واقعی که ما و اجدادمان بر آن بوده ایم بازگردند، اگر کسی این پیام را پنهان کند یا به آن عمل نکند، لعنت خدا بر او باد.
فتنه ویرانگر شدید
این نامه از امام زمان (عج) روشن می کند که افراط و تفریط فتنه ای ویرانگر است – فتنه ای که اساس تشیع را از بین می برد. ائمه نیز به همین دلیل از زبان تند علیه غلات استفاده می کردند، زیرا عقاید آنان توحید را مخدوش می کند، ائمه را بدنام می کند و ضعیف القلب شیعیان را گمراه می کند.
نکته ناراحت کننده امروز این است که غالی ها خود را به عنوان مراکز نفوذ در برخی مجالس شیعیان معرفی کرده اند. از ایمان سوء تعبیر می کنند و محبت خالص اهل بیت را به غلو شرک آمیز تبدیل می کنند. بنابراین بر هر پیرو مخلص اهل بیت است که در مقابل افراط گرایی بایستد و خطرات آن را به دیگران گوشزد کند و به مسیر متعادل توحید و ولایت که توسط خود ائمه اطهار(ع) تعلیم داده شده است، بازگردد.